Trzy siostry: Maria, Zofia i Eliza Pareńskie. Trzy muzy Stanisława Wyspiańskiego. Maryna i Zosia, pod własnymi imionami, zostały sportretowane przez niego w Weselu, prapremiera dramatu w marcu 1901 roku przerodziła się w wielki skandal towarzyski w Krakowie. Wesele dało Wyspiańskiemu nieoficjalny przydomek czwartego wieszcza, a siostrom Pareńskim literacką nieśmiertelność.

Maria, Maryna, wielka miłość i muza Witolda Wojtkiewicza, portretowana także przez Wyspiańskiego, została żoną Jana Raczyńskiego, zapomnianego dzisiaj pediatry, ktĂłry jako pierwszy wykazał doświadczalnie związek krzywicy z niedoborem światła słonecznego. Z trzecim mężem, Janem Grekiem, i szwagrem, Tadeuszem Boyem-Żeleńskim, zginęła w egzekucji profesorĂłw lwowskich w pierwszych dniach niemieckiej inwazji na ZSRR.

Zofia, Fusia, Boyowa, została żoną Tadeusza Żeleńskiego. Jej portret z synem autorstwa Stanisława Wyspiańskiego jest jednym z najpiękniejszych pasteli z serii Macierzyństwo. Przyjaźniła się z mężem, choć obydwoje szukali miłości poza małżeństwem. "Dobra, rozumna i miła towarzyszka pracy" - napisał o niej Boy.

Eliza, Lizka, najmłodsza z siĂłstr, najmniej znana, choć najczęściej portretowana, była żoną młodopolskiego poety Edwarda Leszczyńskiego. W swoim krĂłtkim życiu zmagała się z problemami emocjonalnymi, uzależnieniem od alkoholu i opiatĂłw. Popełniła samobĂłjstwo, mając trzydzieści pięć lat.

Książka przedstawia zagadnienia z zakresu historii społecznej okresu II wojny światowej. Z powodu złożoności sytuacji narodowościowej i politycznej wojna dotknęła ludność Śląską w sposĂłb szczegĂłlny. Miliony osĂłb stąd uciekło bądź zostało wypędzonych, miliony przybyło - wielokrotnie wbrew własnej woli. Tym zmianom demograficznym jest poświęcona niniejsza praca.Tom składa się z dwĂłch części. Pierwsza zawiera artykuły pracownikĂłw naukowych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, katowickiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej oraz Uniwersytetu Opolskiego. Na podstawie materiałĂłw wspomnieniowych i prywatnej korespondencji zostały opisane m.in. wojenne i powojenne doświadczenia GĂłrnoślązakĂłw wcielonych do Wehrmachtu, losy członkĂłw przedwojennej mniejszości polskiej oraz rodzin przesiedlonych na GĂłrny Śląsk ze wschodnich wojewĂłdztw II Rzeczypospolitej. OmĂłwiono także kwestię dezintegracji rodzin gĂłrnośląskich w rezultacie deportacji do Związku Sowieckiego w 1945 r.Na część drugą składają się prace studentĂłw historii Uniwersytetu Opolskiego, oparte na zebranych przez nich relacjach ich krewnych.Przedstawiają one życie codzienne i losy ich własnych rodzin, eksponując troski i zmagania ludzi, ktĂłrzy stali się ofiarami wojny i przesiedleń.Dotyczy to zarĂłwno autochtonicznych ŚlązakĂłw, osĂłb z rĂłżnych stron Polski, ktĂłre po wojnie zdecydowały się przenieść na Śląsk, jak i rodzin wysiedlonych z KresĂłw Wschodnich. (www.azymut.pl).